University of Massachusetts (UMass) Amherst araştırmacıları tarafından geliştirilen çift yollu nanoparçacık temelli yeni nesil kanser aşısı, fareler üzerinde gerçekleştirilen deneylerde melanom, pankreas ve üçlü negatif meme kanseri gibi agresif tümör türleri üzerinde yüksek oranda etkili olduğunu gösterdi. Geliştirilen aşı, bu türlerin yaygınlığı ve tedaviye düşük yanıt verme eğilimleri nedeniyle ortaya çıkan klinik zorluklara karşı önemli bir çözüm sunma potansiyeli taşıyor.
Aşının Geliştirilmesi ve İşleyişi
UMass Amherst araştırmacılarının öncülüğündeki çalışma, bağışıklık sistemini aktive eden nanoparçacık bazlı aşı ile önemli bir gelişim kaydetti. Araştırmanın yazarı ve UMass Amherst Biyomedikal Mühendisliği Yardımcı Profesörü Prabhani Atukorale, aşının tasarımını şu şekilde açıkladı: “Bu nanopartikülleri, kansere özgü antijenlerle birleşen çoklu yol aktivasyonu aracılığıyla bağışıklık sistemini aktive edecek şekilde tasarlıyoruz. Bu sayede tümör büyümesini önleyebilir ve dikkat çekici hayatta kalma oranları elde edebiliriz.”
Aşının Biyolojik Temeli
Geliştirilen aşı, iki bağışıklık uyarıcı molekülü bir araya getirerek minik bir lipit nanoparçacık içinde birleştiriyor. Bu aşı, hem doğuştan hem de adaptif bağışıklık tepkilerini aynı anda güçlendirerek vücudun savunma mekanizmalarını koordine ediyor. Doğal bağışıklık sistemi, vücudun ilk savunma hattını oluştururken, iltihap sinyalleri salgılayan hücreler aracılığıyla istilacılara hızlı bir yanıt veriyor. Öte yandan, adaptif bağışıklık sistemi daha uzun sürede aktive olurken, hedefli ve kalıcı bir yanıt sağlıyor. Bu süreç, T hücrelerinin ve B hücrelerinin belirli tehditleri tanıma ve hafıza geliştirme yeteneği ile destekleniyor.
Fareler Üzerinde Yapılan Denemeler
Araştırmacılar, aşıyı fareler üzerinde üç agresif kanser modeli olan melanom, pankreas kanseri ve üçlü negatif meme kanseri ile test etti. Denemelerde, aşılar tümör peptitleri veya tüm tümör hücresi lizatları ile birleştirildi. Sonuçlar, aşılanan farelerin yüzde 100'ünün tümörleri reddettiğini gösterdi. Tedavi edilmeyen veya tek adjuvanlı gruplardaki farelerin hepsi bir ay içinde yaşamını yitirdi. İlk tümörle mücadeleyi kazanan fareler, aylar sonra tekrar tümörle karşılaştıklarında dahi sağlıklarına kavuştu. Bu durum, aşının uzun süreli bağışıklık hafızası oluşturduğunun bir göstergesi olarak değerlendirildi.
Denemelerde, daha zorlu agresif kanser modellerinde tüm tümör lizatı kullanıldığında, farelerin yüzde 69 ile yüzde 88'inin tümörden korunduğu ve hepsinin ikinci sistemik tümör saldırısından da sağ çıktığı belirlendi. T hücreleri ve B hücrelerinin tepkisi, aşının geniş ve çok yönlü bir bağışıklık yanıtı sağladığını ortaya koydu.
