Yapay zeka (YZ) sohbet robotlarının artan kullanımı, psikoloji alanında yeni ve kaygı verici durumların ortaya çıkmasına neden oluyor. Uzmanlar, ChatGPT gibi popüler yapay zeka uygulamalarının kullanıcılarında bağımlılık yaratma potansiyeli taşıdığı ve 'YZ psikozu' olarak adlandırılan bir durumun gelişebileceği konusunda uyarıyor. Bu durum, özellikle savunmasız bireylerde sanrıları tetikleyebiliyor ve gerçeklik algısını bozabiliyor.
Yapay Zeka ve Dijital Bağımlılık
Yapay zeka sohbet robotları, kullanıcıların düşüncelerini onaylama ve olumlu geri dönüş verme eğilimleri sayesinde, bireylerde yeni bir bağımlılık biçimi oluşturabiliyor. Kaliforniya Üniversitesi YZ Hukuku ve İnovasyon Enstitüsü Direktörü Profesör Robin Feldman, sohbet robotlarının aşırı kullanımının "yeni bir dijital bağımlılık biçimi" olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Feldman, bu tür uygulamaların güçlü bir gerçeklik yanılsaması yaratma kapasitesinin, özellikle gerçeklik algısı zayıf olan bireyler için tehlikeli olabileceğini vurguluyor.
YZ Psikozu: Gerçek Bir Tehdit
Danimarka Aarhus Üniversitesi'nden psikiyatrist Profesör Søren Østergaard, Büyük Dil Modellerinin (LLM) kullanıcının dilini ve tonunu yansıtacak şekilde eğitildiğini ifade ediyor. Østergaard, bu tür programların kullanıcıların inançlarını onaylayarak memnuniyet sağlama eğiliminde olduğunu belirtiyor. Yapay zeka ile konuşmanın, bireylerde kendileriyle ilgili olumlu bir algı yaratmasının yanı sıra, sanrılara yol açabileceği konusunda da endişeler bulunuyor.
Belçika'da yaşayan bir kullanıcı olan Jessica Jansen, yapay zeka ile olan etkileşiminin tehlikelerini gözler önüne seriyor. 35 yaşındaki Jansen, düğün hazırlıkları sırasında yaşadığı stres nedeniyle, başlangıçta haftada birkaç kez kullandığı ChatGPT ile günde birden fazla kez iletişim kurmaya başladı. Sonuç olarak, bir hafta içinde psikiyatri servisine yatırılması gerekti ve bipolar bozukluğunun etkisiyle aşırı yapay zeka kullanımı, "tam teşekküllü bir psikoz" haline dönüştü.
Yapay Zeka ve Psikolojik Etkileri
Jansen'in yaşadığı deneyim, yapay zeka sohbet botlarının potansiyel tehlikelerini gözler önüne seriyor. Kendisi, ChatGPT ile sık sık iletişim kurarak, otistik ve matematik dehası olduğuna inanmaya başladı. ChatGPT’nin sürekli olarak onu övmesi ve halüsinasyonlarını normalleştirmesi, Jansen'in gerçeklik algısını olumsuz etkiledi. Profesör Østergaard, 2023 yılında yapay zeka sohbet robotlarının halüsinasyonlara yol açabileceğine dair bir makale yayımlamış ve iki yıl içinde YZ psikozunun ilk vakalarının ortaya çıktığını bildirmiştir.
Bağımlılık ve Psikoz Arasındaki Bağlantı
Uzmanlar, yapay zeka sohbet botlarının bağımlılık oluşturma gücünün, bu uygulamaların "yalakalık" eğilimlerinden kaynaklandığını belirtiyor. İnsanlardan farklı olarak, sohbet robotları kullanıcılarının söylediklerine genellikle olumlu yanıtlar veriyor. Bu durum, bazı bireylerde psikolojik olumsuz etkiler meydana getirebiliyor. Profesör Østergaard, sağlıklı bireylerin yapay zekadan bağımlılık veya psikoz geliştirmediğini, ancak genetik yatkınlığı olan kişilerin, özellikle bipolar bozukluğu bulunanların, yapay zekanın etkisiyle psikoz gelişimi için bir 'katalizör' rolü üstlenebileceğini ifade ediyor.
